نقش تغییرپذیری اقلیمی برالگوی زمانی و مکانی فرسایندگی باران (بررسی موردی: حوزۀ آبخیز فشند)

Authors

  • بهناز زرین کارشناس ارشد آبخیزداری، دانشکدۀ منابع طبیعی، دانشگاه تهران.
Abstract:

انرژی فرسایندگی باران، فاکتوری مهم و تأثیرگذار بر جداسازی ذرات خاک و انتقال آن­ها می­باشد و نقش مهمی در پتانسیل فرسایش منطقه دارد. شاخص­های متفاوتی به منظور محاسبۀ فرسایندگی باران ارائه شده­اند که بر مبنای ویژگی­های باران از جمله مقدار، شدت، مدت، اندازۀ قطر قطره، انرژی جنبشی و یا ترکیبی از آن­ها می­باشند. همچنین تغییرات زمانی و مانی آن در برآورد مناطق حساس ضروری می­باشد و به منظور مدیریت و حفاظت خاک در حوزه­های آبخیز، آگاهی از میزان فرسایندگی باران در شرایط مختلف اقلیمی و تهیۀ نقشۀ فرسایندگی در هر دوره ضروری می­باشد. در این پژوهش با هدف تعیین تأثیر شرایط متفاوت اقلیمی بر فرسایندگی باران در حوزۀ آبخیز فشند واقع در استان البرز، ابتدا از شاخص SPI به منظور تعیین دوره­های خشکسالی، ترسالی و سال نرمال آبی هر ایستگاه استفاده شد. سپس اقدام به محاسبۀ شاخص EI30 در چهار ایستگاه باران سنج ثبات و محاسبۀ شاخص فورنیه اصلاح شده در یازده ایستگاه باران سنج معمولی و باران سنج ثبات در دوره­های مختلف اقلیمی شد و روابط همبستگی بین EI30  با بارش 24 ساعته، بارش سالانه و فورنیۀ اصلاح شده برقرار شد. از این بین، بهترین رابطه بین شاخص EI30 و بارندگی سالانه با R2 =0.71 انتخاب شد. سپس روش­های مختلف درون­یابی زمین­آماری مورد مقایسه قرار گرفت و نقشه­های پهنه­بندی فرسایندگی باران در دوره­های خشکسالی، ترسالی، سال نرمال آبی و در کل دورۀ آماری 91-79 تهیه شد. نتایج نشان می­دهد، نقشه­های خروجی مطابق با الگوی تغییر­ پذیری اقلیمی نشان­دهندۀ بیشترین میزان فرسایندگی باران در دورۀ ترسالی و کمترین میزان آن در دورۀ خشکسالی می­باشند. البته نتایج نشان دادند که فرسایندگی در فصل تابستان در دورۀ خشک بیشتر از دورۀ تر است و این مسئله به دنبال کاهش پوشش حفاظتی زمین در سال­های خشک خود موجب تشدید فرسایش در سال­های خشک می­شود. در حالی­که تصور عمومی بر این است که به دلیل خشکسالی فرسایش نیز کمتر خواهد شد.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

الگوهای تغییرپذیری زمانی و مکانی خطر عامل فرسایندگی باران در شمال شرق ایران

عامل فرسایندگی باران برای توصیف توانایی باران در فرسودن خاک می‌باشد که اطلاع از تغییرات زمانی و مکانی آن منجر به برنامه‌ریزی، سیاست‌گزاری و اتخاذ تصمیمات صحیح کنترل و مهار فرسایش خاک می‌گردد. بر همین اساس پژوهش حاضر با هدف بررسی تغییرات زمانی و مکانی خطر عامل فرسایندگی باران در شمال شرق ایران برنامه‌ریزی شده است. بدین منظور، مقدار عامل فرسایندگی باران 41 ایستگاه باران‌سنجی با طول دوره آماری مشت...

full text

مطالعه اثر تغییرات زمانی و مکانی بارش بر میزان فرسایندگی باران (مطالعه موردی حوزه آبخیز گرگانرود در استان گلستان)

شاخص فرسایندگی باران (r) یکی از پارامترهای اصلی در معادله جهانی فرسایش خاک( (usleو نسخه تجدید نظر شده آن (rusle) می باشد. عموما روش ویشمایر جهت برآورد این شاخص به کار می رود. در این روش شاخص فرسایندگی باران بر اساس انرژی جنبشی و حداکثر شدت30دقیقه ای باران محاسبه می شود. با توجه به اینکه بارندگی در زمان و مکان دارای تغییرات بوده و می تواند منجر به فرسایش خاک گردد، بنابراین بررسی این تغییرات جهت ...

تحلیل الگوهای مکانی عامل فرسایندگی باران در مقیاس‏های زمانی متفاوت ‏در ایران

فرسایش خاک به‏‌عنوان پدیده‌‏ای تهدید کننده برای جمعیت جهان، اغلب نتیجه اثرات توأم کاربری ناصحیح اراضی و عوامل اقلیمی است. در بین عوامل اقلیمی، باران به‏‌عنوان یکی از مهمترین عوامل فرساینده خاک محسوب می‌شود و بر همین اساس مطالعه دقیق خصوصیات مختلف باران از جمله فرسایندگی آن در ایجاد فرسایش خاک از اهمیت ویژه‎ای برخودار است. حال آن‌که بررسی دقیق تغییرپذیری مکانی عامل فرسایندگی باران در مقیاس‌های م...

full text

تأثیر طول داده، دورۀ آماری و تعداد ایستگاه‌ها بر تغییرپذیری مقدار عامل فرسایندگی باران در مقیاس‌های زمانی مختلف در ایران

با توجه به نقش انکارناپذیر عامل فرسایندگی باران در شروع فرسایش آبی، مطالعه ویژگی‌های مختلف آن نقش مهمی در مدیریت بهینه منابع خاک و آب دارد. از طرفی عامل فرسایندگی باران در بسیاری از مدل‌های برآورد فرسایش و به‌منظور اهداف حفاظت خاک و آب استفاده می‌شود. حال آن‌که مطالعۀ کاملی در خصوص بررسی اثر طول و دورۀ آماری و هم‌چنین تعداد ایستگاه‌های مورد استفاده بر تغییرپذیری مقدار عامل فرسایندگی باران انجام...

full text

تأثیر نوسانات زمانی فرسایندگی باران بر تغییرات فصلی رسوب دهی معلق (مطالعه ی موردی: حوزه کسیلیان)

Erosion rate has temporal variability and shows a cyclic fluctuation in each year as well as the factors influence it due to the seasonality of climate. This study was done to determine the seasonal variability of rainfall erosivity and suspended sediment and also to found out critical times in term of erosion risk in Kasiliyan watershed. The appropriate indices of monthly rainfall erosivity we...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 72  issue 1

pages  279- 290

publication date 2019-05-22

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023